Wschodniosłowiańskie dziedzictwo kulturowe
konserwacja, renowacja, digitalizacja zabytkowych cerkwi

W ramach projektu wykonano:

• remont elewacji dzwonnicy
• remont dachu dzwonnicy
• konserwacja polichromii wewnętrznej cerkwi
• konserwacji polichromii zewnętrznej cerkwi
• remont stolarki okiennej i drzwiowej
• remont schodów i posadzek
• remont instalacji elektrycznych

Wideo

Przed i po

Galeria zdjęć

O parafii

Pierwszą udokumentowaną wzmianką o istnieniu prawosławnej cerkwi w Hrubieszowie (do XIX w. – Rubieszów) jest przywilej z 1510r. Zygmunta I Starego, potwierdzający prawo mieszczan do użytkowania miejskiej sadzawki (Nowej Grobli). Można się jednak domyślać, że już w XIII w. w Hrubieszowie mogło istnieć miejsce kultu związane z prawosławiem (kaplica lub krzyż).

Poprzedniczka obecnie istniejącej parafialnej świątyni Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny – tzw. Cerkiew Uspieńska powstała w latach 20. XVI w. W 1596r., po podpisaniu unii brzeskiej, cała diecezja chełmska, a wraz z nią także cerkiew w Hrubieszowie, stała się administraturą unicką.

Obecnie istniejący budynek świątyni został wzniesiony w latach 1867-1875 z inicjatywy lokalnej społeczności prawosławnej. 13 V 1876r. cerkiew została poświęcona przez arcybiskupa Chełmskiego i Warszawskiego Leoncjusza. Od 1876r. w Hrubieszowie funkcjonowały dwie parafie prawosławne: św. Mikołaja i Zaśnięcia NMP.

Lata 1915-1921 oznaczają zamknięcie cerkwi Zaśnięcia Bogurodzicy w Hrubieszowie, związane z ewakuacją wiernych w głąb Rosji. Na skutek akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej, majątek parafii prawosławnych zostaje przejęty pod Przymusowy Zarząd Państwowy, zaś inne świątynie przejmuje Kościół Katolicki. Niemniej jednak już w 1921r. w cerkwi Zaśnięcia NMP w Hrubieszowie wznowiono działalność duszpasterską.

Po II wojnie światowej sieć parafialna Kościoła prawosławnego na Lubelszczyźnie prawie całkowicie przestaje istnieć. Po akcji „Wisła”, cerkiew hrubieszowska traci swoich wiernych i musi zostać zamknięta; jednak wznawia działalność w 1951r. i od tego czasu jest nieprzerwanie czynna.

Większe remonty w cerkwi Zaśnięcia Bogurodzicy w Hrubieszowie mają miejsce w końcu lat 50. – wówczas na doraźne reperacje obiektu przekazywano środki z zasobów Metropolii Prawosławnej w Warszawie. Gruntowny remont świątynia przechodzi wraz z pocz. XXI w., kiedy to odnowiony zostaje chór, pokrycie kopuł, ogrodzenie, zaś we wnętrzu część ikon.

Cerkiew w Hrubieszowie reprezentuje styl bizantyńsko-rosyjski; jest świątynią trójdzielną, orientowaną. Na tle innych cerkwi ziemi chełmskiej z II poł. XIX w. wyróżnia się swoim monumentalizmem oraz liczbą kopuł – jako jedyna ma ich trzynaście i jest jedyną trzynastokopułową cerkwią prawosławną w granicach Polski.

We wnętrzu świątyni uwagę zwraca dwurzędowy ikonostas wykonany z drewna dębowego, z pozłoceniami. Ikony zostały napisane przez petersburskiego ikonografa Siłajewa.

W świątyni znajdują się także cztery starsze ikony z przełomu XVIII i XIX w.: dwa wizerunki Bogurodzicy (jeden przeniesiony ze zburzonej w 1958r. cerkwi w Tyszowcach) oraz Zaśnięcia Matki Bożej i Chrystusa Dobrego Pasterza. Innym elementem wyposażenia, starszym niż sama cerkiew, jest ołtarzowy krzyż z I poł. XIX w.

Od 15 VII 2005r. cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej w Hrubieszowie może się poszczycić trzema nowymi dzwonami, ufundowanymi przez miejscowych darczyńców.