Wschodniosłowiańskie dziedzictwo kulturowe
konserwacja, renowacja, digitalizacja zabytkowych cerkwi

W ramach projektu wykonano:

• remont dachu cerkwi
• remont elewacji cerkwi – I etap
• konserwację ikonostasu
• remont ogrodzenia wokół cerkwi (strona pn i wsch)
• utwardzenie terenu przy cerkwi

Wideo

Przed i po

Galeria zdjęć

O parafii

Cerkiew powstała w latach 1894-1897 i obecny swój wygląd zawdzięcza jej fundatorowi – carowi Aleksandrowi III oraz wileńskiemu architektowi Pimienowowi.

Cerkiew św. Mikołaja w Białowieży zbudowano z czerwonej cegły, wyrabianej na miejscu przez sprowadzonego z Górnego Śląska – Juliusza Karola Millera. Posadowiono ją na fundamencie z lokalnego budulca – ciosanych kamieni Puszczy Białowieskiej. Świątynię wieńczyły dwie kopuły, z których jedna pełniła funkcję dzwonnicy. Na uwagę zasługuje, sprowadzony z Petersburga ikonostas, zabytek klasy zerowej, który ozdobiony został chińską porcelaną (majoliką), ręką Mikołaja W. Sułtanowa (1850-1908). Obecnie jest to jedyny tego typu zabytek w Polsce; na świecie istnieją tylko trzy porcelanowe ikonostasy (oprócz Polski, w Rosji i Czechach). Ostateczne prace przy budowie i wystroju cerkwi ukończono w 1897r.

Do 1900r. cerkiew podlegała diecezji wileńskiej i litewskiej, a następnie do 1915r., tj. do czasu bieżeństwa (wysiedlenia prawosławnej ludności w głąb Rosji) – diecezji grodzieńskiej. Wraz z masowymi wywózkami, z cerkwi przetransportowano część jej wyposażenia. Reaktywacja parafii nastąpiła w 1918r., po powrocie mieszkańców Białowieży do rodzinnej miejscowości. Już pierwszego dnia II wojny światowej – 1 XI 1939r. cerkiew została zbombardowana; jedna z bomb eksplodowała we wnętrzu świątyni znacznie ją uszkadzając: całkowitemu zniszczeniu uległa północna ściana cerkwi, wraz z przyległym sklepieniem; w pozostałych miejscach powstały znaczne pęknięcia. Rozpryskujące się odłamki bomby w 50% zniszczyły ikonostas. Z dzwonnicy i dachu skrzydła południowego spadły metalowe krzyże. Cerkiew ponowne zaczęła służyć wiernym w październiku 1943r.

W okresie powojennym cerkiew poddawano licznym remontom. W latach 80. XX w. odnowione zostało wnętrze świątyni. W latach 90. wymieniono pokrycie dachowe, odmalowano obiekt i odrestaurowano freski.

Cerkiew pw. św. Mikołaja w Białowieży, zwłaszcza zaś jej unikatowy ikonostas – wyjątkowy chef d'oeuvre na skalę światową, są chętnie odwiedzane przez dziesiątki tysięcy turystów, w tym wielkie osobistości dawne i współczesne, rokrocznie przybywające do Białowieży, by zobaczyć Puszczę – jej skarby przyrodnicze oraz wyjątkowe obiekty dziedzictwa kulturowego.
www.bialowieza.cerkiew.pl